Spomenka Nikolić : Crna rupa

Svrha jednog propagandiste je da učini jednu grupu ljudi dovoljno zaboravnom da postoji druga grupa ljudi koja je nehumana.
(Oldos Haksli)

Ogromne mase ljudi...mnogo lakše postaju žrtve velikih laži nego onih manjih ili beznačajnih.
(Hitler-Mein Kampf)


Godine 1756, Sirai-ub-Daulah, poglavar Bengala, odlučivši da potisne Evropljane sa indijske teritorije, napada britansko utvrđenje Vilijam u Kalkuti, i tom prilikom zarobljava 146 vojnika-plaćenika poznate istočno-indijske kompanije. Pomenuta kompanija koja je bila, inače, rani primjer privatizacije i globalnog monopola, unajmila je svoju vojsku plaćenika koji su trebali čuvati njene ispostave u Kalkuti i Madrasu a koje su prevashodno služile kao zaštita njenog trgovačkog monopola ne samo od domorodačkog stanovništva već i od ostalih Evropljana. Ova kompanija vrlo brzo postaje megakorporacija sa svojim ispostavama svuda u svijetu i sa vodećom pozicijom na svjetskom tržištu.

Dvadeset prvog juna već pomenute 1756. godine, zarobljeni britanski vojnici-plaćenici bivaju smješteni u tzv. crnu rupu, zatvor, ili bolje rečeno ćeliju. Ćelija je bila 24 stope široka a 18 stopa dugačka, bez prozora, bilo kakvog ventilacionog otvora osim samog ulaza koji je bio sa gvozdenim rešetkama i ispred koga su stajali naoružani indijski vojnici. Noć užasa koja je uslijedila, poslije je bila opisana kroz dramatično iskazanu priču jednog od preživjelih, Džona Holvela, pravog srećnika koji se našao među onih 23 preživjela Britanca koji su ujutru napustili ovu ćeliju. Ovaj događaj poprima mitski status kao demonstracija Britanskog stoicizma protiv svih užasa, ali ujedno i kao primjer indijskog kukavičluka i varvarizma. Veoma dugo poslije ovog događaja, koji uzgred budi rečeno nikada nije bio istorijski utvrđen kao vjerodostojan, niti potkrepljen bilo kakvom činjenicom, Britanci su određivali svoje postupke (koji su uključivali genocid, spaljivanje naselja, uništavanje indijskih kulturnih spomenika itd.) prema verziji priče Džona Holvela, a koja je opisivala noć u kojoj se preko stotinu ljudi borilo za goli život tako što su monstrouzno bili natjerani da se sami između sebe poubijaju jer su se samo oni koji su bili najbliži izlazu mogli nadati da će preživjeti.

Godine 1915. Britanac J. H. Litl objavljuje članak pod nazivom Crna rupa (pitanje Holvelove vjerodostojnosti), u kojem je ukazao na neusaglašavanja u priči preživjeloga.

Svoje navode objašnjava Holvelovom sračunatošću iz niskih pobuda, kao i perfdnom politikom laži istočno-indijske kompanije. Oboje su imali korist od medijske laži koja je zapalila britansko javno mnjenje. Holvel je postao guverner Bengala a kompanija je učvrstila svoje trgovačke ispostaje i otvorila nove u Indiji.